چطور دنیا واقعاً کار می‌کنه؟ (2022) می‌خواد یه پارادکس رو حل کنه که وسط دنیای مدرن قرار گرفته. چی می‌گم؟ اینکه ما الان از هر زمانی بیشتر اطلاعات داریم توی دسترس‌مون 📱💻، ولی در عین حال از اینکه چیزها چطور کار می‌کنن، خیلی کمتر می‌دونیم! 😱 خیلی عجیبه نه؟! مثل این می‌مونه که توی یه فروشگاه پر از اطلاعات باشی، ولی نمیدونی چی رو باید انتخاب کنی! 😅

خب، واقعیت اینه که نمی‌تونیم توی همه‌چیز کارشناس بشیم 🤷‍♂️. هر کسی باید توی یه زمینه خاص تخصص داشته باشه! ولی خب، Vaclav Smil که یه آدم خیلی باحال و متخصصه، می‌گه: “ما به عنوان شهروندها باید حتماً درباره چیزهای اساسی و مهم آگاهی داشته باشیم!” یعنی چی؟ یعنی همون سوالات بزرگ که جوامع‌مون رو شکل می‌دن و تعیین می‌کنن چه آینده‌ای پیش رو داریم. 🌍

الان فکر کن به این سوال‌ها: “چطور می‌تونیم آینده‌ای پایدارتر داشته باشیم؟ 🌱 اقتصاد چطور کار می‌کنه؟ 💰 انرژی از کجا میاد؟ ⚡ و…” اینا سوالاتی هستن که هر کسی باید بهشون فکر کنه. چون این سوالات نه فقط برای یه کشور یا یه شهر، بلکه برای همه دنیا مهمن.

درباره نویسنده:
Vaclav Smil یه دانشمند طبیعی برجسته اهل چک و کاناداست که استاد دانشگاه منیتوبا در ونکوور کانادا هم هست. اون کارهای علمی خیلی جالبی کرده و در زمینه‌هایی مثل انرژی 🔋، محیط زیست 🌎، غذا 🍔، جمعیت 👨‍👩‍👧‍👦 و اقتصاد 💼 تحقیقاتی انجام داده. می‌تونید تصور کنید که کسی که توی این زمینه‌ها تحقیق کرده، چقدر می‌تونه دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشه!

این کتاب به شما کمک می‌کنه که چطور دنیای اطرافتون رو بهتر بشناسید 🤔 و بدونید که چطور سیستم‌ها و فرآیندهای مختلف، از انرژی گرفته تا غذا و اقتصاد، به هم وصل می‌شن و در نهایت همه‌چیز به هم مربوطه! 🔄 بنابراین، اگر می‌خواید با واقعیت‌های دنیای امروز بیشتر آشنا بشید، این کتاب ممکنه شما رو به فکر بندازه! 😎

نویسنده کتاب

واسلاو اسمیل

زمان لازم برای مطالعه این کتاب

38

دقیقه

چگونه جهان واقعا کار می کند

علم گذشته، حال و آینده ما

جلد کتاب

دسته بندی

علم تاریخچه اقتصاد

واسلاو اسمیل

نویسنده

38

زمان مطالعه

چگونه جهان واقعا کار می کند

چطور دنیا واقعاً کار می‌کنه؟ (2022) می‌خواد یه پارادکس رو حل کنه که وسط دنیای مدرن قرار گرفته. چی می‌گم؟ اینکه ما الان از هر زمانی بیشتر اطلاعات داریم توی دسترس‌مون 📱💻، ولی در عین حال از اینکه چیزها چطور کار می‌کنن، خیلی کمتر می‌دونیم! 😱 خیلی عجیبه نه؟! مثل این می‌مونه که توی یه فروشگاه پر از اطلاعات باشی، ولی نمیدونی چی رو باید انتخاب کنی! 😅

خب، واقعیت اینه که نمی‌تونیم توی همه‌چیز کارشناس بشیم 🤷‍♂️. هر کسی باید توی یه زمینه خاص تخصص داشته باشه! ولی خب، Vaclav Smil که یه آدم خیلی باحال و متخصصه، می‌گه: “ما به عنوان شهروندها باید حتماً درباره چیزهای اساسی و مهم آگاهی داشته باشیم!” یعنی چی؟ یعنی همون سوالات بزرگ که جوامع‌مون رو شکل می‌دن و تعیین می‌کنن چه آینده‌ای پیش رو داریم. 🌍

الان فکر کن به این سوال‌ها: “چطور می‌تونیم آینده‌ای پایدارتر داشته باشیم؟ 🌱 اقتصاد چطور کار می‌کنه؟ 💰 انرژی از کجا میاد؟ ⚡ و…” اینا سوالاتی هستن که هر کسی باید بهشون فکر کنه. چون این سوالات نه فقط برای یه کشور یا یه شهر، بلکه برای همه دنیا مهمن.

درباره نویسنده:
Vaclav Smil یه دانشمند طبیعی برجسته اهل چک و کاناداست که استاد دانشگاه منیتوبا در ونکوور کانادا هم هست. اون کارهای علمی خیلی جالبی کرده و در زمینه‌هایی مثل انرژی 🔋، محیط زیست 🌎، غذا 🍔، جمعیت 👨‍👩‍👧‍👦 و اقتصاد 💼 تحقیقاتی انجام داده. می‌تونید تصور کنید که کسی که توی این زمینه‌ها تحقیق کرده، چقدر می‌تونه دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشه!

این کتاب به شما کمک می‌کنه که چطور دنیای اطرافتون رو بهتر بشناسید 🤔 و بدونید که چطور سیستم‌ها و فرآیندهای مختلف، از انرژی گرفته تا غذا و اقتصاد، به هم وصل می‌شن و در نهایت همه‌چیز به هم مربوطه! 🔄 بنابراین، اگر می‌خواید با واقعیت‌های دنیای امروز بیشتر آشنا بشید، این کتاب ممکنه شما رو به فکر بندازه! 😎

چطور دنیا واقعاً کار می‌کنه؟ (2022) می‌خواد یه پارادکس رو حل کنه که وسط دنیای مدرن قرار گرفته. چی می‌گم؟ اینکه ما الان از هر زمانی بیشتر اطلاعات داریم توی دسترس‌مون 📱💻، ولی در عین حال از اینکه چیزها چطور کار می‌کنن، خیلی کمتر می‌دونیم! 😱 خیلی عجیبه نه؟! مثل این می‌مونه که توی یه فروشگاه پر از اطلاعات باشی، ولی نمیدونی چی رو باید انتخاب کنی! 😅

خب، واقعیت اینه که نمی‌تونیم توی همه‌چیز کارشناس بشیم 🤷‍♂️. هر کسی باید توی یه زمینه خاص تخصص داشته باشه! ولی خب، Vaclav Smil که یه آدم خیلی باحال و متخصصه، می‌گه: “ما به عنوان شهروندها باید حتماً درباره چیزهای اساسی و مهم آگاهی داشته باشیم!” یعنی چی؟ یعنی همون سوالات بزرگ که جوامع‌مون رو شکل می‌دن و تعیین می‌کنن چه آینده‌ای پیش رو داریم. 🌍

الان فکر کن به این سوال‌ها: “چطور می‌تونیم آینده‌ای پایدارتر داشته باشیم؟ 🌱 اقتصاد چطور کار می‌کنه؟ 💰 انرژی از کجا میاد؟ ⚡ و…” اینا سوالاتی هستن که هر کسی باید بهشون فکر کنه. چون این سوالات نه فقط برای یه کشور یا یه شهر، بلکه برای همه دنیا مهمن.

درباره نویسنده:
Vaclav Smil یه دانشمند طبیعی برجسته اهل چک و کاناداست که استاد دانشگاه منیتوبا در ونکوور کانادا هم هست. اون کارهای علمی خیلی جالبی کرده و در زمینه‌هایی مثل انرژی 🔋، محیط زیست 🌎، غذا 🍔، جمعیت 👨‍👩‍👧‍👦 و اقتصاد 💼 تحقیقاتی انجام داده. می‌تونید تصور کنید که کسی که توی این زمینه‌ها تحقیق کرده، چقدر می‌تونه دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشه!

این کتاب به شما کمک می‌کنه که چطور دنیای اطرافتون رو بهتر بشناسید 🤔 و بدونید که چطور سیستم‌ها و فرآیندهای مختلف، از انرژی گرفته تا غذا و اقتصاد، به هم وصل می‌شن و در نهایت همه‌چیز به هم مربوطه! 🔄 بنابراین، اگر می‌خواید با واقعیت‌های دنیای امروز بیشتر آشنا بشید، این کتاب ممکنه شما رو به فکر بندازه! 😎

چگونه جهان واقعا کار می کند

فصل 1 از 5 تاریخ زندگی روی سیاره‌مون تاریخ تبدیل انرژی‌هاست بیایید از ابتدا شروع کنیم! تقریباً سه و نیم میلیارد سال پیش، زمانی که بیشتر سطح سیاره‌مون چیزی جز سوپ اولیه نبود، یک نوع زندگی جدید به وجود اومد. موجودات زنده‌ی ساده و تک‌سلولی، باکتری‌ها! این باکتری‌ها نه هوش داشتن نه حرکت می‌کردن، فقط مثل یه شناگر بی‌هدف تو دریاهای زمین در حال حرکت بودن. 🦠 اما یه چیز داشتن که خیلی مهم بود: متابولیسم! یعنی قدرت تبدیل یک نوع انرژی به نوع دیگه. این همون چیزی بود که بهشون کمک می‌کرد مواد مغذی لازم برای زنده موندن و تولید مثل رو به دست بیارن. اولین نوع انرژی هم چیزی نبود جز تابش خورشید! ☀️ این باکتری‌ها از این انرژی استفاده می‌کردن و دی‌اکسید کربن و آب رو به ترکیبات آلی جدید تبدیل می‌کردن. و وقتی این کار رو می‌کردن، یه محصول جانبی به اسم اکسیژن تولید می‌کردن! 😮 این فرآیند که بهش می‌گن فتوسنتز، جو زمین رو تغییر داد. قبل از اینکه این میکروب‌ها شروع به فتوسنتز کنن، جو زمین هیچ اکسیژنی نداشت. اما بعد از میلیون‌ها سال، جو به اندازه‌ای اکسیژن پیدا کرد که بتونه از زندگی به شکلی که ما امروز می‌شناسیم، پشتیبانی کنه. یعنی زندگی، به طور خلاصه، با تبدیل انرژی شروع شد و همچنان هم به همین صورت ادامه پیدا کرده! 🌀 برای مثال، چند صد هزار سال پیش یک تغییر بزرگ دیگه اتفاق افتاد. این بار، استفاده از انرژی خارج از بدن بود! یعنی انسان‌ها شروع کردن به تبدیل انرژی خارج از بدن خودشون! پیش از این، همه انرژی‌ که تبدیل می‌شد، داخل سلول‌ها و درونی بدن موجودات بود. ولی یه سری از این میمون‌های باهوش (که اجداد ما بودن) راه کنترل‌شده‌ای برای احتراق گیاهان پیدا کردن! 🔥 آتش، انرژی شیمیایی گیاهان رو (چوب، خزه، زغال‌سنگ و…) به انرژی حرارتی و نور تبدیل می‌کنه! انسان‌ها از چوب شروع کردن، البته زغال‌سنگ بعدتر پیدا شد. ولی همین ابتدایی‌ترین استفاده از آتش هم کمک کرد تا غذاهایی که خوردنشون غیرممکن بود، قابل خوردن بشن، پناهگاه‌ها گرم بمونن و از خطرات حیوانات وحشی دور بمونن. استفاده از آتش، اولین قدم انسان‌ها بود در راستای شکل‌دهی و کنترل محیطشون. از 10 هزار سال پیش، اهلی کردن حیوانات یک نقطه عطف دیگه در تاریخ تبدیل انرژی‌ها بود. قبل از اینکه انسان‌ها بتونن از حیواناتی مثل گاو برای کار استفاده کنن، باید از عضلات خودشون برای تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی مکانیکی و جنبشی استفاده می‌کردن، یعنی حمل بار، شخم زدن زمین و کشیدن آب از چاه‌ها! 🐂💪 بعداً، دستگاه‌های بادبان و چرخ‌های آبی این کار رو به باد و رودخانه‌ها سپردن! ⛵🌊 بعدش رسیدیم به استفاده از سوخت‌های فسیلی و وارد عصر مدرن شدیم! بعد از حدود 1600 میلادی، انسان‌ها شروع کردن به سوختن زغال‌سنگ، که میلیون‌ها سال تحت فشار و گرما گیاهان فسیل شده رو به وجود آورده بود. زغال‌سنگ به ما موتور بخار داد، که اسب کار آهنی بود و انقلاب صنعتی اولیه رو به راه انداخت. 🚂 از حدود 1850 به بعد، تاریخ تبدیل انرژی‌ها سرعت بیشتری گرفت و به ما منابع انرژی جدیدتری داد: نفت خام، توربین‌های برق‌آبی و بادی، برق ژئوترمال، و بعد هم انرژی هسته‌ای و خورشیدی! ⚡🌍 این فراوانی انرژی مفید، همه جنبه‌های زندگی انسان رو تغییر داد. این انرژی‌ها به ما این امکان رو دادن که کمتر کار کنیم، بهتر غذا بخوریم، بیشتر سفر کنیم و ارتباطاتمون رو مؤثرتر برقرار کنیم. به عبارت دیگه، اگر می‌خواهید معجزه زندگی مدرن رو درک کنید، باید از همون جایی شروع کنید که چطور انرژی رو تبدیل می‌کنیم! 🔄✨
بعدی

چگونه جهان واقعا کار می کند

واسلاو اسمیل

خب، چی برای من داره؟ بیاید با اصول اصلی استفاده از انرژی و تولید غذا آشنا بشیم. 🌱⚡ اگه برگردیم به سال 1500 میلادی، می‌تونستیم یک مرد رنسانسی واقعی رو ملاقات کنیم! مثل لئوناردو داوینچی که از هیدرولیک گرفته تا هوافضا و آناتومی همه‌چیز رو می‌دونست! 👨‍🔬 ولی توی قرن 18 دیگه چنین فردی وجود نداشت. وقتی بزرگ‌ترین مغزهای فرانسه شروع کردن به تدوین یک دایره‌المعارف که شامل همه‌چیزهایی بود که باید می‌دونستیم، نیاز به تیم داشتند! 📚 امروزه، درک ما از دنیای اطرافمون به قدری پیشرفته شده که حتی یک دایره‌المعارف با هزاران جلد هم نمی‌تونه به درستی به این موضوعات بپردازه. اطلاعات به قدری تخصصی شده که ممکنه یک عمر طول بکشه تا یه تخصص رو کاملاً تسلط پیدا کنیم. حتی یک فیزیکدان ذره‌ای، یا یه تاریخ‌دان حرفه‌ای، احتمالاً نمی‌تونه اولین صفحه از یک مقاله جدید در زمینه ایمنی‌شناسی ویروسی رو درک کنه! 😅 ولی این دلیل نمی‌شه که ما از درک اصول اولیه کارکردهای دنیای اطرافمون غافل باشیم. نمی‌تونیم انتظار داشته باشیم که همه تحقیقاتی پیشرفته در زمینه‌های مثل نوروبیولوژی رو درک کنن، اما حداقل باید بدونیم که مثلاً غذای روی بشقاب‌مون چطور تولید شده! 🍽️ این همون چیزی‌ست که Vaclav Smil توی کتاب “چطور دنیا واقعاً کار می‌کنه” مطرح می‌کنه. برای Smil، داشتن چنین آگاهی‌ای برای عملکرد دموکراسی‌ها ضروریه. چون اگه این اطلاعات رو نداشته باشیم، نمی‌تونیم تصمیمات آگاهانه‌ای درباره مهم‌ترین مسائل روز بگیریم. 📊 در کتاب “چطور دنیا واقعاً کار می‌کنه”، Smil روی هفت موضوع تمرکز می‌کنه که به نظرش هر کسی باید در موردشون اطلاعات داشته باشه. من، مستر نیوک، می‌خوام دو تا از این موضوعات رو برای شما توضیح بدم. انرژی و غذا. 🚀🍔 خب، بیاید از اول شروع کنیم! 👇
فصل 1 از 5 تاریخ زندگی روی سیاره‌مون تاریخ تبدیل انرژی‌هاست بیایید از ابتدا شروع کنیم! تقریباً سه و نیم میلیارد سال پیش، زمانی که بیشتر سطح سیاره‌مون چیزی جز سوپ اولیه نبود، یک نوع زندگی جدید به وجود اومد. موجودات زنده‌ی ساده و تک‌سلولی، باکتری‌ها! این باکتری‌ها نه هوش داشتن نه حرکت می‌کردن، فقط مثل یه شناگر بی‌هدف تو دریاهای زمین در حال حرکت بودن. 🦠 اما یه چیز داشتن که خیلی مهم بود: متابولیسم! یعنی قدرت تبدیل یک نوع انرژی به نوع دیگه. این همون چیزی بود که بهشون کمک می‌کرد مواد مغذی لازم برای زنده موندن و تولید مثل رو به دست بیارن. اولین نوع انرژی هم چیزی نبود جز تابش خورشید! ☀️ این باکتری‌ها از این انرژی استفاده می‌کردن و دی‌اکسید کربن و آب رو به ترکیبات آلی جدید تبدیل می‌کردن. و وقتی این کار رو می‌کردن، یه محصول جانبی به اسم اکسیژن تولید می‌کردن! 😮 این فرآیند که بهش می‌گن فتوسنتز، جو زمین رو تغییر داد. قبل از اینکه این میکروب‌ها شروع به فتوسنتز کنن، جو زمین هیچ اکسیژنی نداشت. اما بعد از میلیون‌ها سال، جو به اندازه‌ای اکسیژن پیدا کرد که بتونه از زندگی به شکلی که ما امروز می‌شناسیم، پشتیبانی کنه. یعنی زندگی، به طور خلاصه، با تبدیل انرژی شروع شد و همچنان هم به همین صورت ادامه پیدا کرده! 🌀 برای مثال، چند صد هزار سال پیش یک تغییر بزرگ دیگه اتفاق افتاد. این بار، استفاده از انرژی خارج از بدن بود! یعنی انسان‌ها شروع کردن به تبدیل انرژی خارج از بدن خودشون! پیش از این، همه انرژی‌ که تبدیل می‌شد، داخل سلول‌ها و درونی بدن موجودات بود. ولی یه سری از این میمون‌های باهوش (که اجداد ما بودن) راه کنترل‌شده‌ای برای احتراق گیاهان پیدا کردن! 🔥 آتش، انرژی شیمیایی گیاهان رو (چوب، خزه، زغال‌سنگ و…) به انرژی حرارتی و نور تبدیل می‌کنه! انسان‌ها از چوب شروع کردن، البته زغال‌سنگ بعدتر پیدا شد. ولی همین ابتدایی‌ترین استفاده از آتش هم کمک کرد تا غذاهایی که خوردنشون غیرممکن بود، قابل خوردن بشن، پناهگاه‌ها گرم بمونن و از خطرات حیوانات وحشی دور بمونن. استفاده از آتش، اولین قدم انسان‌ها بود در راستای شکل‌دهی و کنترل محیطشون. از 10 هزار سال پیش، اهلی کردن حیوانات یک نقطه عطف دیگه در تاریخ تبدیل انرژی‌ها بود. قبل از اینکه انسان‌ها بتونن از حیواناتی مثل گاو برای کار استفاده کنن، باید از عضلات خودشون برای تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی مکانیکی و جنبشی استفاده می‌کردن، یعنی حمل بار، شخم زدن زمین و کشیدن آب از چاه‌ها! 🐂💪 بعداً، دستگاه‌های بادبان و چرخ‌های آبی این کار رو به باد و رودخانه‌ها سپردن! ⛵🌊 بعدش رسیدیم به استفاده از سوخت‌های فسیلی و وارد عصر مدرن شدیم! بعد از حدود 1600 میلادی، انسان‌ها شروع کردن به سوختن زغال‌سنگ، که میلیون‌ها سال تحت فشار و گرما گیاهان فسیل شده رو به وجود آورده بود. زغال‌سنگ به ما موتور بخار داد، که اسب کار آهنی بود و انقلاب صنعتی اولیه رو به راه انداخت. 🚂 از حدود 1850 به بعد، تاریخ تبدیل انرژی‌ها سرعت بیشتری گرفت و به ما منابع انرژی جدیدتری داد: نفت خام، توربین‌های برق‌آبی و بادی، برق ژئوترمال، و بعد هم انرژی هسته‌ای و خورشیدی! ⚡🌍 این فراوانی انرژی مفید، همه جنبه‌های زندگی انسان رو تغییر داد. این انرژی‌ها به ما این امکان رو دادن که کمتر کار کنیم، بهتر غذا بخوریم، بیشتر سفر کنیم و ارتباطاتمون رو مؤثرتر برقرار کنیم. به عبارت دیگه، اگر می‌خواهید معجزه زندگی مدرن رو درک کنید، باید از همون جایی شروع کنید که چطور انرژی رو تبدیل می‌کنیم! 🔄✨
فصل 2 از 5 انرژی یعنی توانایی انجام کار. خوب، بیایید کمی در مورد انرژی صحبت کنیم. انرژی، به طور خلاصه، اساس تمام زندگی‌ه. همونطور که انسان‌ها رو به تکامل رسوند و باعث شد که گونه‌ی ما بتونه بر سیاره تسلط پیدا کنه. هیچ‌کس بهتر از فیزیکدان‌ها این رو نمی‌دونه. در سال 1886، لودویگ بولتزمان، یکی از بنیان‌گذاران علم ترمودینامیک، به این نتیجه رسید که انرژی قلب همه‌چیزه! ❤️ اون گفت که تمام زندگی یک مبارزه برای انرژی آزاد است؛ انرژی‌ای که برای تبدیل به شکل‌های مختلف در دسترس باشه. ارویین شرودینگر، برنده جایزه نوبل فیزیک در سال 1933 هم همین رو تایید کرد. اون نوشت که تمام موجودات زنده از انرژی آزاد تغذیه می‌کنن، و موجوداتی که بهتر از همه این انرژی رو به دست میارن، برتری تکاملی دارن. ما به این موضوع برمی‌گردیم، ولی بذارید اول یه سوال اساسی بپرسیم. اصلاً انرژی چیه؟ 🤔 برای این سوال بهتره از ریشه‌شناسی کلمه شروع کنیم. این کلمه از یونان باستان میاد و از اسم “energeia” به معنی “کار” گرفته شده. این تقریباً همون تعریف علمی استاندارد انرژیه. انرژی یعنی توانایی انجام کار. تو فیزیک، وقتی از “کار” صحبت می‌کنیم منظورمون اینه که یه تغییر در وضعیت سیستم ایجاد کنیم در حالی که نیروی دوم، که مقاومت می‌کنه، در برابر تغییر ایستاده. یعنی، کار همون نیروییه که باعث میشه چیزها حرکت کنن. در واقع، انرژی یعنی حرکت! مثلاً فرض کن که یک توپ تنیس رو از پنجره طبقه دوم بیرون نگه داری. اون توپ انرژی پتانسیل داره، یعنی پتانسیل حرکت کردن. اما وقتی توپ رو بندازی، انرژی پتانسیل اون به انرژی جنبشی تبدیل میشه، یعنی همون انرژی حرکت! 💨 حالا بریم سراغ انرژی‌هایی که می‌شه تبدیلشون کرد. غذایی که می‌خوریم یه ذخیره انرژی شیمیاییه. وقتی می‌دویم یا تمیزکاری می‌کنیم، اون انرژی شیمیایی تبدیل میشه به انرژی جنبشی (یعنی همون انرژی حرکت). از طرف دیگه، انرژی شیمیایی موجود در زغال‌سنگ می‌تونه تبدیل بشه به انرژی مکانیکی، یعنی نیرویی که پیستون‌ها رو در موتور بخار به حرکت درمیاره. همه اینا رو می‌گم که برسیم به همون چیزی که انرژی واقعاً در موردش صحبت می‌کنه: تبدیل‌ها! چرا؟ چون انرژی نمی‌تونه ایجاد بشه یا از بین بره، فقط می‌تونه تغییر شکل بده. این همون چیزی که بهش می‌گن حفظ انرژی یا قانون اول ترمودینامیک! مثلاً تصور کن یه جعبه مقوایی داره از سرازیری یک رمپ پایین میاد. وقتی جعبه بالای رمپ بوده، انرژی پتانسیل داشته. ولی وقتی یه هل کوچیک بهش می‌زنیم، انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی تبدیل میشه. ⚡ اما این جعبه هر چی پایین‌تر میاد، به دلیل اصطکاک، سرعتش کمتر میشه. انرژی جنبشی جعبه از بین نمیره، بلکه تبدیل میشه به انرژی حرارتی که هم جعبه رو گرم می‌کنه هم رمپ رو. در واقع، چیزی که از بین رفته، توانایی این انرژی برای انجام کار مفیده. دیگه نمی‌تونه جعبه رو حرکت بده! حالا بریم سراغ یک موضوع کمتر انتزاعی. همونطور که شرودینگر گفت، موجوداتی که بهتر از همه انرژی آزاد (همون انرژی‌ای که برای تبدیل به کار مفید در دسترس باشه) رو به دست میارن، برتری تکاملی دارن. این توضیح خیلی خوبی برای انسان‌ها هست! حالا بیاید یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که انسان‌ها برای گرفتن انرژی استفاده کردن رو بررسی کنیم: کشاورزی! 🌾
خب، بیایید داستان این سوخت‌های فسیلی و انقلاب کشاورزی رو باز کنیم، چون یه داستان پر از پیچیدگی و البته مهمه! 🌾⚡ حالا فرض کن از سال 1950 تا 2019 جمعیت کره زمین از 2.5 میلیارد نفر به 7.7 میلیارد نفر رسید! 🤯 خب، یعنی چطور بیشتر از این همه آدم باید غذا بخورند و همچنان کسی گرسنه بمونه؟ این داستان خیلی جالب‌تر از چیزی که فکر کنی، چون در واقع سهم افراد گرسنه توی دنیا از 65% توی سال 1950 به 8.9% توی 2019 رسیده! یعنی چی؟ یعنی کلی پیشرفت در زمینه تولید غذا، نه؟! خب، سوال اینجاست که چی باعث این پیشرفت عظیم شده؟ جواب خیلی ساده نیست، اما میشه گفت دلیل اصلی اینه که محصولاتی که می‌کاریم، دیگه بیشتر از قبل محصول میدن. این افزایش تولید به کشاورزی بهتری، کودهای بهتر، آبیاری پیشرفته‌تر و ماشین‌آلات کشاورزی مدرن مربوطه. اما این‌ها فقط ورودی‌ها هستند. چیزی که این پیشرفت‌ها رو ممکن کرد، سوخت‌های فسیلی بودن! 🚜💨 تولید غذای مدرن یه کار ترکیبی شده. یعنی ما به دو نوع انرژی نیاز داریم که یکی از اون‌ها خیلی قدیمیه و از همون ابتدا توی طبیعت وجود داشته. همون انرژی خورشیدی که از زمان آغاز تمدن‌های کشاورزی 10 هزار سال پیش، برای رشد گیاهان و تولید غذا استفاده می‌شده. خورشید همیشه بود و به این انرژی نیاز داریم تا بتونیم غذامون رو برداشت کنیم. اما انرژی خورشیدی به تنهایی نمیتونه جوابگوی محصولات پربازده امروزی باشه. اینجا بود که سوخت‌های فسیلی وارد بازی شدن! نفت و گاز. این سوخت‌ها به ماشین‌آلات کشاورزی مثل کمباین‌ها، قطارها، کامیون‌ها و بارج‌ها کمک می‌کنن تا محصولات رو برداشت کنن و به بازار بفرستن. حتی پمپ‌های آبیاری، دستگاه‌های فرآوری و خشک‌کردن محصولات هم با بنزین کار می‌کنن. و همونطور که حدس زدی، کارخانجاتی که فلزات، لاستیک، پلاستیک، شیشه و الکترونیک‌های لازم برای ساخت تراکتور، کمباین، کامیون و گلخانه‌ها رو تولید می‌کنن هم به همین سوخت‌ها وابسته هستند. 😅 خب، اما این نصف ماجرا بود. محصولات پربازده نیاز به مراقبت زیادی دارن. باید از سموم قارچی، آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها استفاده کنیم تا از بین نرن و برای رشد بهتر از کودهای شیمیایی استفاده بشه. و این هم باز یه انرژی‌طلبی دیگه رو می‌طلبه. مثلا کود نیتروژنی. به طور متوسط، کشاورزان بین 100 تا 200 کیلوگرم کود نیتروژنی برای هر هکتار زمین استفاده می‌کنن که این یعنی یکی از مهم‌ترین منابع انرژی غیرمستقیم در کشاورزیه. نیتروژن توی همه موجودات زنده وجود داره، از جمله در کلروفیل که فرایند فتوسنتز رو انجام میده و در DNA و RNA گیاهان هم حضور داره. خلاصه، نیتروژن همه جا هست، ولی گیاهان نمی‌تونن از حالت غیرواکنشی اون استفاده کنن. برای اینکه نیتروژن قابل استفاده بشه، باید پیوندهایش شکسته بشه تا به شکل آمونیاک یا نیتریت‌ها در بیاد. این فرایند یه وقت‌گیر بود تا اینکه دانشمندان آلمانی توی اوایل قرن 20 یاد گرفتن چطور کودهای نیتروژنی مصنوعی بسازن. خب، خیلی ساده بگیم، این‌ها گاز طبیعی رو با نیتروژن موجود در هوا ترکیب می‌کردن و ناگهان کودی در دسترس بود که به اندازه کافی برای بشریت وجود داشت. نتیجه؟ تولید محصول به سقف رسید، و حالا می‌تونیم تقریبا 8 میلیارد نفر رو سیر کنیم. ولی این همه پیشرفت به قیمت وابستگی بیشتر به سوخت‌های فسیلی تمام شد. امروز، تولید کود تقریباً 1.5% از کل انرژی جهان رو به خودش اختصاص داده و بخش زیادی از گاز طبیعی که هر سال می‌سوزونیم، به تولید این کودها ربط داره. 😬🔥 پس می‌بینی که چطور سوخت‌های فسیلی تمام کشاورزی و تولید غذای امروز رو به طرز دیوانه‌واری تحت تاثیر قرار دادن! توی این راه، همیشه هم از انرژی‌های مختلف برای تکمیل همدیگه استفاده کردیم و نتیجه رو توی سفره‌هامون می‌بینیم.
سوخت‌های فسیلی 🛢️ همونطور که کشاورزی رو دگرگون کردن، باعث شد انقلاب سبز 🌱 اتفاق بیفته. توی قرن بیستم، این انقلاب باعث شد که میزان تولید محصولات کشاورزی در سراسر دنیا به طرز فوق‌العاده‌ای افزایش پیدا کنه. 🌾 اما تغییرات کشاورزی فقط به میزان غذایی که تولید می‌شد ربط نداشت. این تغییرات حتی نحوه و مکان کاری ما رو هم تغییر داد. 👩‍🌾👨‍🌾 خب، بیاید با یک مثال از جایی که این انقلاب به وضوح خودشو نشون داد، یعنی ایالات متحده 🇺🇸، وضعیت رو بیشتر بررسی کنیم. سال 1801 هست و ما در غرب نیویورک قرار داریم. 🌍 دقیق‌تر بگم، در کنار رودخانه گنسی 🌊، رودخانه‌ای که از یک دره حاصلخیز عبور می‌کنه و پر از مزرعه‌های کوچیکه که گندم نان می‌کارن. کشاورزان اینجا آمریکایی هستن، ولی به شیوه‌ای مشابه با اجدادشون توی اروپا گندم می‌کارن. در واقع، شیوه کشاورزی‌شون دقیقا مثل همونطور که مصریان باستان بیش از 2000 سال پیش انجام می‌دادن، هست. ⚒️ این کشاورزان با استفاده از یک گاوآهن چوبی که یک لبه برش آهنی داره و به دو گاو وصل میشه، زمین‌ها رو شخم می‌زنن. 🐂 سپس دانه‌هایی که از سال گذشته نگه داشتن رو می‌کارن. 🌱 بعد دانه‌ها رو با داس برداشت می‌کنن و بعد از قطع کردن و بسته‌بندی، خشک می‌کنن و به طویله می‌برن تا دانه‌ها رو جدا کنن. 🌾🌞 سپس ساقه‌ها رو جمع می‌کنن و گندم رو از پوشش‌های سفتش با فرایند بوجاری جدا می‌کنن. نهایتا، گندم رو اندازه می‌زنن و توی کیسه‌ها می‌ذارن. 🏠 همه این کارها دستی انجام می‌شد و هیچ چیزی مکانیزه نبود. تمام انرژی این کارها هم از انرژی خورشیدی تأمین می‌شد. 🌞🔥 این فرایند در کل 120 ساعت کار انسانی و 70 ساعت کار گاو نیاز داشت برای هر هکتار زمین. یعنی برای هر کیلو گندم حدود 10 دقیقه کار لازم بود. (که این کار رو باید برای پختن دو قرص نون انجام می‌دادید). 🍞 حالا بریم به 100 سال بعدتر، یعنی به دشت‌های رد ریور در داکوتای شرقی. 🌾 کشاورزی تغییرات زیادی کرده. کشاورزان گندم حالا از چهار اسب قوی برای کشیدن گاوآهن‌های چند شیار استیل استفاده می‌کنن. 🐴 همچنین از دستگاه‌های کشت بذر و برداشت مکانیکی استفاده می‌کنن. سوخت‌های فسیلی هم وارد ماجرا شدن. 🛠️ مثلا دستگاه‌های خرمن‌کوب حالا با موتورهای بخار که با زغال سنگ کار می‌کنن، فعالیت می‌کنن. 🔥 محصول گندم هنوز هم 1,000 کیلوگرم در هکتار است که نسبتاً کم است، اما نیروی کار انسانی کمتری برای برداشت گندم لازم است. حالا فقط 22 ساعت کار انسانی برای هر هکتار نیاز داریم که این تقریباً یک‌هفتم زمان قبل است. ⏱️ یعنی کشاورزان حالا فقط بین 1 تا 5 دقیقه برای هر کیلو گندم وقت می‌ذارن. حالا دوباره دکمه فست‌فارور رو می‌زنیم و می‌ریم به سال 2021، اینبار به کانزاس، قلب کشاورزی گندم آمریکا. 🇺🇸 دنیای 100 سال پیش کاملاً تغییر کرده. وزارت کشاورزی آمریکا از سال 1961 دیگه تعداد حیوانات بارکش رو در مزارع حساب نکرده، چون از همون موقع تراکتورهایی که دیزل مصرف می‌کنن، به طور گسترده‌ای وارد بازار شدن. 🚜 حالا تمام مراحل کار مکانیزه شده، حتی استفاده از کودهای شیمیایی هم خودکار شده. کمباین‌ها همزمان هم برداشت می‌کنن و هم خرمن می‌کوبن و دانه‌ها رو مستقیماً به کامیون‌ها بار می‌زنن. 🚛 حالا در هر هکتار، 3,500 کیلوگرم گندم برداشت می‌شه و فقط 2 ساعت کار انسانی لازم است. این یعنی فقط 2 ثانیه برای هر کیلو گندم وقت گذاشته میشه. ⏱️ حاصل این پیشرفت‌های شگرف این بود که کشاورزی نیاز به نیروی کار کمتری داشت و بیشتر غذا تولید می‌کرد. در ایالات متحده، حدود 83% از مردم در سال 1801 در کشاورزی مشغول به کار بودن. 💼 اما تا سال 2021 این میزان به فقط 1% رسید. این داستان در سرتاسر جهان تکرار شد، از دانمارک تا چین و از آرژانتین تا هند. 🌏 خب، سوخت‌های فسیلی همه چیز رو تغییر دادن. هم کشاورزی رو مکانیزه کردن و هم میزان تولید رو افزایش دادن. اما یه تغییر بزرگتر هم داشتن؛ اون هم این بود که ارتباط انسان‌ها با زمین و طبیعت رو قطع کردن. 🌍 این تغییرات باعث شد میلیاردها نفر به شهرها برن تا شغل‌های جدیدی توی صنایع نوآورانه پیدا کنن که جهان مدرن رو شکل دادن. 🌆🚜 یعنی اینطور بگم که سوخت‌های فسیلی نه تنها کشاورزی رو متحول کردن، بلکه شیوه زندگی و کار ما رو هم دگرگون کردند و باعث رشد بی‌سابقه شهرنشینی در دنیای امروز شدن! 🌍🔥
حالا که رسیدیم به فصل آخر، باید بگم که برق واقعاً باعث شده دنیای مدرن بچرخد. ⚡️ مقدار زیادی ذغال‌سنگ و کانسترهای بنزین که به راحتی می‌تونیم تصورشون کنیم، مخزن‌های قابل لمسی از انرژی شیمیایی هستن. وقتی می‌سوزن، انرژی حرارتی تولید می‌کنن که همون گرمایی هست که لوکوموتیوها یا ماشین‌ها رو به حرکت درمیاره. حتی همونطور که آب از ارتفاع می‌افته، می‌تونیم چرخ آب رو تصور کنیم که انرژی گرانشی رودخانه رو به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کنه و سنگ آسیاب رو به حرکت در میاره. 💦 اما برق فرق داره! برق به نوعی کم‌تر قابل درکه. حتی فیزیکدان‌ها هم هنوز نمی‌تونن دقیق بگن برق چی هست! فقط می‌تونن بگن که چطور با دنیای اطراف تعامل می‌کنه. ⚡️ این خیلی عجیبه، ولی مهم اینه که همین توضیحات هم برای استفاده از قدرت برق کافی بوده. و این قدرت تغییر‌دهنده‌ی زندگی رو توی همه جا می‌بینیم. 🌍 برق به عنوان یک منبع انرژی خیلی مزایا داره. اولین چیز اینه که همیشه تمیزه و بیشتر اوقات هم خیلی کارآمده. 😍 تنها با فشار دادن یک دکمه یا چرخوندن یک کلید، می‌تونیم ترموستات‌ها، موتورها، بخاری‌ها و چراغ‌ها رو روشن کنیم. هیچ نیازی به ذخیره‌سازی سوخت‌های حجیم نداریم و هیچ چیزی هم نمی‌زنیم که حمل کنیم. و برخلاف سوخت‌های فسیلی مثل زغال‌سنگ یا گاز، هیچ خطری از احتراق ناقص که باعث تولید گاز مونوکسید کربن مرگبار میشه، وجود نداره. 🛑 یکی از کاربردهای برق که دنیا رو متحول کرد، همون نورپردازی بود. قبل از نور الکتریکی، ما به شمع‌های موم، چراغ‌های نفتی و سیلندرهای کروسین برای از بین بردن تفاوت بین روز و شب وابسته بودیم. این‌ها نه تنها گران و ناکارآمد بودن، بلکه خطرناک هم بودن! 😬 چراغ‌های گازی که توی شهرهای صنعتی اولیه استفاده می‌شدن، ده برابر کارآمدتر از شمع‌ها بودن. ولی امروز، چراغ‌های فلوروسنت 500 برابر کارآمدتر از اون‌ها هستن. 😱 حتی لامپ‌های سدیم که برای روشن کردن شهرها در شب استفاده می‌کنیم، 1000 برابر کارآمدترند. 🌆 حالا برق چیزی بیشتر از نورپردازی به ما داده؛ برق به موتورها این امکان رو می‌ده که انرژی رو به انرژی جنبشی تبدیل کنن. این موتورها برای بلند کردن، فشرده کردن، برش دادن و بافتن کالاها، کارخانه‌ها رو تمیزتر، ارزان‌تر و سریع‌تر کردن. 🚀 ترامواهای برقی هم این امکان رو فراهم کردن که توی شهرهای وسیع حرکت کنیم و کارگران رو به دروازه‌های کارخانه‌ها برسونیم. بین سال‌های 1900 تا 1930، برقی کردن تولیدات صنعتی آمریکایی دو برابر شد و تا سال 1960 این مقدار چهار برابر شد! 🚂 الکتریسیته حالا دیگه جزء لاینفک زندگی ما شده. در دنیای امروز، اقتصادهای پیشرفته بیشتر تحت سلطه بخش خدمات هستن و این بخش به طور کامل به برق وابسته است. از آسانسورها و پله‌های برقی گرفته تا کمپاکترهای زباله، نوارهای انتقال در انبارها و سیستم‌های تهویه مطبوع – همه اینا با برق کار می‌کنن. 🚗 ماشین‌ها الآن بین 20 تا 40 موتور الکتریکی دارن! و خانه‌ها برای گرمایش، یخچال، روشنایی و هزاران کار کوچیک دیگه به برق وابسته‌ان. ⚡️ حتی برق منابع بزرگی رو جابجا می‌کنه. بدون پمپ‌های الکتریکی قدرتمند، شهرها نمی‌تونستن آب رو به لوله‌های آب‌رسانی منتقل کنن. 💧 این پمپ‌ها همچنین سوخت‌های فسیلی، مخصوصاً گاز مایع رو از محل استخراج به جاهایی که استفاده میشه مثل کارخانه‌ها و خانه‌ها منتقل می‌کنن. اگر هر منطقه پرجمعیتی فقط برای چند روز برق کافی نداشته باشه، وارد هرج‌ومرج می‌شه. 🤯 حالا با همه این‌ها، برق هنوز تنها حدود 18 درصد از کل مصرف انرژی جهانی رو تأمین می‌کنه. 😮 اما با توجه به تاریخ، مطمئناً روش‌های تبدیل انرژی به این زودی‌ها تغییر نخواهند کرد و برق همچنان به پیشرفت‌های جدید ادامه خواهد داد. 💡 در نهایت، برق تبدیل به یکی از ارکان اصلی زندگی روزمره شده و به محض اینکه به فکرش می‌افتیم، متوجه می‌شیم که بهش وابسته‌ایم! ⚡
م: در پایان… خب، حالا که به آخر این داستان رسیدیم، باید بگم که مهم‌ترین نکته‌ای که از همه این توضیحات باید برداشت کنید اینه که تاریخ زندگی روی زمین، تاریخ تبدیل‌های انرژیه. و تاریخ انسان‌ها هم تاریخ یک گونه‌ست که هر روز بیشتر و بیشتر توی بهره‌برداری از انرژی‌های رایگان و منابع طبیعی کارآمدتر شده. ⚡ یعنی دفعه‌ی بعد که یه دکمه رو فشار دادی یا لقمه‌ای به دهنت زدی، یه لحظه فکر کن که چه فرآیندها و تبدیل‌های انرژی پیچیده‌ای پشت این راحتی‌ها و لذت‌های کوچیک پنهانه! 🍴 اگه امکانش رو دارید، حتماً یه امتیاز برامون بذارید. دکمه‌ی امتیازدهی الان روی صفحه‌تونه. همیشه از نظرات شما خوشحال می‌شیم! 😄 تا خلاصه بعدی، خداحافظ! 👋
ثبت نام

ثبت نام کاربر

This site is protected by reCAPTCHA and the Google
Privacy Policy and Terms of Service apply.